ÝDADÝDEN LÝSEYE... RÝZE LÝSESÝ TARÝHÝ
Deðiþtirileceði iddia edilen ismi ve bir türlü bitmeyen yeni inþaatýyla gündemde olan Rize Lisesi'nin 1910 yýlýndan 2009 yýlýna uzanan tarihi hikayesi


24 Nisan 2009 Cuma
FATÝH SULTAN KAR - 1910 yýlýnda Rüþtiyeye idadi sýnýflarý ilâve edilerek Rize Mülki idadisi ismi ile eðitime baþladý. Kiralýk evlerde verilen kýrk bir yýllýk eðitimin ardýndan 1951-1952 ders yýlýnda Rize Lisesi adý ile 1951 yýlýnda bu günkü kimliðine kavuþtu. Kuruluþundan bu yana sanattan spora, siyasetten bürokrasiye her alanda baþarýlara imza atmýþ isimlere eðitim verdi.

Rize Lisesi il dýþýnda eðitim görmek zorunda kalan Rizeli gençlerin sýkýntýlarýna son vermek, Rize ilinin eðitim seviyesini yükseltmek amacý ile büyük mücadeleler sonucu oluþturuldu. Rize Lisesi ismi Rize ile özdeþleþti. Hüseyin Mataracý, Niyazi Agun, Hikmet Gürsoy, Neriman Rakýcýoðlu, Mehmet Erkan Mandevoðlu, Þaziye Tarakçý, Recep Ali Kulak isimli öðretmenleri yaptýklarý ile Türk Eðitim tarihine geçerken, Aytekin Kotil ( Ýstanbul Belediyesi Eski Baþkaný ), Erol Zihni Gürsoy ( Rize Eski Valisi ), Þenol Birol ( Ünlü Futbolcu ), Tuncay Mataracý ( Eski Bakan ), Yakup Kazdal ( Ünlü Futbolcu ), Ömer Lütfi Mete ( Gazeteci-Yazar ), Halil Bakýrcý ( Rize Belediye Baþkaný ), Þükrü Meto ( Senatör ), Yener Rakýcýoðlu ( Emekli Vali ), Ýmdat Sütlüoðlu ( Eski Bakan ), Emin Gürses (Öðretim Üyesi-Yazar ), Gökhan Birben ( Sanatçý ), Metin Öney ( Eski Milletvekili ),  Ahmet Minder ( Güneysu Belediye Baþkaný ), Yalçýn Çilli ( ÝETT Eski Genel Müdür Vekili ), Þükrü Vanlý (RSTO Eski Baþkaný ), Ercan Kazmaz ( Ressam-Gazeteci), Sami Kumbasar ( Eski Milletvekili ), Murat Kumbasar ( Siyasetçi ), Vural Kazmaz ( Gazeteci ) gibi isimler bünyesinde eðitim gördü.

Eski Hükümet konaðý civarýnda ve sonradan yýkýlarak arasýna Kurtuluþ ilkokulu yapýlan yerdeki binada Rüþtiye mektebi bulunuyordu. 1910 yýlýnda Rüþtiyeye idadi sýnýflarý ilâve edilerek, Mamuþoðlu Kâmil aðanýn tasarrufunda olan binada Rize Mülki idadisi (Osmanlý’da lise düzeyinde eðitim kurumu) teþkil edilmiþtir. Ertesi yýl, bu idadi Devlet Hastanesi civarýndaki Türütoðlu Hasan’ýn evine nakledilmiþtir. Bu binada üç yýl öðretim yapýldýktan sonra 1914 yýlýnda ve kýþ sonlarýna doðru baþ gösteren Tifo salgýný dolayý ile öðretim tatil edilmiþ, ertesi yýl da 20 Þubat 1915 de muhaceret ve iþgal sebebi ile okul tamamen kapanmýþtýr.

Göçebe Eðitim
Rize'nin, Kurtuluþu savaþýnda 23 þubat 1917 yýlýnda Piriçelebi Mahallesi’ndeki Kuveloðullarý’nýn evinde idadi tekrar açarak öðretime baþlanmýþ ve ayný yýl  içinde binasýný Türütoðlu Hasan’ýn evine ve oradan da Ýstiklâl Ýlkokulu’nun evvelce iþgal ettiði Maksut Paþaoðlu Hacý Ali'ye ait konaða nakletmiþtir.

Okul 1934-1935 öðretim yýlýna kadar hep kira evlerinde barýnmýþtýr. Bu evlerin okula elveriþli olmamasý sýk sýk bina deðiþimine sebebiyet vermiþtir. Bu durum göz önüne alýnarak Maarif Vekâleti göndermiþ olduðu 11389 liralýk ödenekle, Rize -Gündoðdu þosesi üzerinde ve eskiden askerî depo iken sonradan harap olan bina tamir ettirilmek sureti ile okul olmaya elveriþli bir hale getirilmiþtir. Böylece kendi malý olan bir binaya sahip olundu. Okul 1934-1935 öðretim yýlýndan itibaren bu binada eðitim yaptý. Bilâhare, bu binanýn önünü kaplayan ve cadde üzerinde bulunan metruk ve harap kýþla binasý da yýkýlarak arsasý okulun bahçesine katýlmak suret ile oyun alaný için geniþletilmiþti.

Rize'nin düþman iþgalinden kurtuluþunun ardýndan Rize Ýdadisi ilk okulun 6 sýnýfý da katýlmak ve ihzari sýnýfý kaldýrýlmak suret ile, 6 sý ana, 3 ü tâli sýnýf olmak üzere 9 sýnýflý okul haline gelmiþ 1924 yýlýnda okulun adý orta öðretim yýlýnda lise adýný almýþsa da sonradan adý, Rize Ortaokulu olmuþtur. 1951-1952 ders yýlýnda kadar ortaokul olarak eðitim yapmýþtýr.

Temeli Maarif Vekili Tevfik Ýleri attý
1924 yýlýndan sonra seneden seneye eðitime ilgi çoðalmýþtýr.  Her sene öðretime ilgili öðrenci sayýsý bir evvelkine nispeten çok fazla artmýþtýr. Öðrenciler lise tahsillerini yapmak için lisesi bulunan Vilâyetlere gitmek zorunda kalmýþlardýr. Tahsile bu derece kýymet veren Rize, kendi vilâyetinde bir lisenin açýlmasýný þiddetle arzulamýþtýr.

Rize’de Lise yapýlmasý için bir araya gelen Dr. Kerim Vardal, Yýlmaz Razýoðlu Yýlmaz Kartal, Beçil Tuzcuoðlu ve Orhan Bilgin bu isteklerini kamuoyuna duyurmak için bir eylem düzenlerler. “ Rize Lisesi açýlmalýdýr”, “Lise gençliðin geleceðidir” sloganlarý ile Rize caddelerinde yürüyen bu insanlar Lise’nin açýlýþýný hýzlandýrmýþlardýr.

Liseyi Rize’de okumak istiyoruz
1950 yýlýnda dönemin Baþbakaný Adnan Menderes ve Maarif Vekili Ahmet Tevfik Ýleri ile birlikte Rize ilini ziyaretlerinde Orhan Bilgin, Dr. Kerim Vardal, kendilerine hitaben birer konuþma yapmýþ, Rize Lisesi’nin biran evvel açýlmasýný istemiþlerdir. O zamanlar henüz ortaokul son sýnýf öðrencisi olan Tuncay Mataracý’da geleceðin Lise öðrencileri adýna bir konuþma yapmýþ “biz liseyi kendi þehrimizde okumak istiyoruz demiþtir”. Bu istekleri dinleyen ve bir konuþma yapan Baþbakan Menderes : “Ben size söz veriyorum lise en kýsa zamanda açýlacaktýr. Maarif Vekili Tevfik ileri sizin uþaðýnýzdýr. Oda bu iþin takipçisi olacak” dedi. Ayrýca Menderes’in konuþma yaptýðý Eski Hükümet Konaðýnýn karþýsýnda yapýlmakta olan Þeyh Camii’ni göstererek “bu camiinin yapýmýnda gerekecek kurþunlarý da göndereceðim” demiþti. Menderes kýsa bir süre sonra kurþunlarý Rize’ye göndererek bu sözünü yerine getirdi.

Rize Lise’si ilk mezunlarýný 1954-1955 ders yýlýnda vermiþti
7 Eylül 1951 tarihli Zümrüt Rize Gazetesi’nde yer alan “Lise Açýlýrken” baþlýklý yazýda ise, Arif Suyabatmaz, Rize’de lisenin önümüzdeki yýllarda öðrenci mevcudunun artmasýyla birlikte karþýlaþabileceði sorunlarýn giderilmesi konusunda halkýn Rize Okutma Derneði’ne yardým yapmasý gerektiðini belirtiyordu.

1951-1952 ders yýlýnda eski binada lise birinci sýnýfý resmen faaliyete geçilmiþtir ve ilk mezunlarýný 1954-1955 ders yýlýnda vermiþtir. Rize Lisesi’ne eðitim-öðretime baþladýðý 1951 yýlýnda 75’i erkek, 8’i kýz toplam 83 öðrenci kayýt yaptýrdý. Eski ve yeni binalarýn kapasiteleri ihtiyaca kâfi gelmemiþ ve daha geniþ çapta ihtiyacý karþýlamak maksadý ile mevcut bahçe içine birinci ek binaya mütenazýr plânda ek pavyon yapýlmýþtýr. Hem þahsî gayretleri ve hem de Maarif Vekâleti’nin talimatý ile 1951 yýlý eylül ayýnda mevcut binanýn bahçesinde ek binanýn temeli o zamanýn Maarif Vekili Ahmet Tevfik Ýleri tarafýndan atýlmýþtý.
1954-1955 ders yýlýnda altý yüz elli öðrenci eðitim görmüþtür.
31 Aralýk 1952 tarihinde Rize Ýstiklal Ýlkokulu’nda Öðretmen olarak görev yapan Avni Akyol (Turgut Özal hükümetlerinde Kültür ve Milli Eðitim Eski Bakanlýklarý yapan) tarafýndan örnek bir imla dersi verildi.

Rize Lisesi’nde kültür faaliyetleri
Öðretmen Neriman Rakýcýoðlu önderliðinde hazýrlanan Rize Lisesi Kültür Kolu 1953 yýlý faaliyetleri kasým ayý çizelgesi þu þekilde belirleniyordu: 4 Kasým 1953 Mehmet Akif Günü, 11 Kasým 1953 Görgü Kurallarý, 18 Kasým 1953 Tevfik Fikret Günü, 25 Kasým 1953 Þiir Okuma Yarýþmasý

Rize eðitim tarihine altýn harflerle yazýldýlar
Hüseyin Mataracý, Niyazi Agun, Hikmet Gürsoy, Neriman Rakýcýoðlu, Mehmet Erkan Mandevoðlu, Þaziye Tarakçý, Recep Ali Kulak Rize Lisesi’nin görev yapan unutulmaz öðretmenler olarak tarihte yerlerini alýyorlardý.

6 Þubat 1953 tarihinde Rize Belediyesi’ne devredilen Rize Halkevi’nin oldukça zengin olan Kütüphanesi Rize Lise’sine taþýnmýþtýr. Yalnýz burada bulunan kitaplarýn bir çoðu zamanla kaybolmuþ, aþýrýlmýþtýr.

Rize Lise’si hatýralarý
1944’te Rize’de doðan Yakup Kazdal ( Fenerbahçe’nin þampiyon kadrolarýnda yer almýþtýr ), futbola ayný þehirde çok küçük yaþlarýnda baþlamýþtýr Bir gün Rize Lisesi futbol takýmý sanat enstitüsü futbol takýmýyla karþýlaþacaktýr. Takýmýný maça mükemmel bir þekilde hazýrlayan Recep Ali Kulak beklenmedik bir sürprizle karþýlaþýr. Maç saati gelmiþtir. Fakat Rize lisesi takýmý bir futbolcu eksiktir. Rize Lisesi Beden Eðitim Öðretmeni Recep Ali Kulak daha önceden de gözüne kestirdiði Yakup Kazdal’ý takýma dahil eder. Yakup Kazdal sergilediði futbolla Rize spor camiasýnda büyük yanký uyandýrýr. Maç 2-2 sonuçlanmýþ, Rize Lisesi’nin iki golünü de Yakup Kazdal atar. Daha ilkokulu bitirdiðinin ertesi senesi orta birinci sýnýftayken okullar arasý maçlarda lise takýmýnda yer almýþtýr. Sanat okuluna karþý oynadýðý ilk futbol hatýralarýnýn en unutulmazlarýndandýr. Bir de yer aldýðý lise takýmý o yýl Rize Okullar arasý þampiyonu oldu.

Kimler geldi, kimler geçti
Rize Lisesinde eðitim gören bazý isimler: Erol Zihni Gürsoy ( Rize Eski Valisi ), Þenol Birol ( Ünlü Futbolcu ), Tuncay Mataracý ( Eski Bakan ), Yakup Kazdal ( Ünlü Futbolcu ), Ömer Lütfi Mete ( Gazeteci-Yazar ), Halil Bakýrcý ( Rize Belediye Baþkaný ), Yener Rakýcýoðlu ( Emekli Vali ), Ýmdat Sütlüoðlu ( Eski Bakan ), Emin Gürses (Öðretim Üyesi-Yazar ), Sami Kumbasar ( Eski Milletvekili ), Gökhan Birben ( Sanatçý ), Ahmet Yaþar Ýmamoðlu ( Gazeteci ), Mahmut Celal Günaydýn (  Asliye Ceza Mahkemesi Hakimi ve Adli Yargý Ýlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Üyesi ), Yaþar Erdinç ( Yazar ), Metin Öney ( Eski Milletvekili ), Süleyman Karakan ( Ýþ Adamý ), Fazýl Terzi ( Ýþ Adamý ),  Fehmi Ekþi ( Rizespor Eski Baþkaný ), Ahmet Minder ( Güneysu Belediye Baþkaný ), Ýrfan Akaslan, Tugay Yenigün, Dr. Kerim Vardal, Metin Akmehmet, Aslan Alioðlu, Adnan Balta, A.Galip Bozacý, Engin Çamlaþýr,  Kamuran Denizci, Engin Deniz, Engin Kazancý, Hüsamettin Bereket, Hakan Agun,  Akýn Erdem, Mustafa Özer Eyüpoðlu, Anýl Baþar, Fuat Zaman, Yalçýn Çilli ( ÝETT Eski Genel Müdür Vekili ), Memduh Rakýcý, A.Remzi Alemdar, Yýldýzhan Çervatoðlu, Hayri Ersayýn, Kenan Köseoðlu, Ýbrahim Gümüþ, Þükrü Vanlý( RSTO Eski Baþkaný ), Türkan Alkumru, Köksal Güvelioðlu, Hayri Pirimoðlu, Haydar Çemberçi, Avukat Hüseyin Suyabatmaz, Atilla Kazmaz, Ercan Kazmaz ( Ressam-Gazeteci), Köksal Kýzýl, Erten Kepenek, Ýsmat Köseoðlu, Gültekin Köseoðlu, Memduh Mete, Sedat Muslu, Recep Sarý, Celal Sayýlgan, Soner Þanda, Can Ökten, Taþkýn Özer, O.Zeki Telci, Ali Turna, Kenan Vardal, Alpay Yazici, Neþet Saruhan, Necmettin Avcý, Þükrü Meto ( Senatör ), Hikmet Koyuncu, Haydar Ali Sandýkçý, Nejat Tüysüz, Vatan Tufanoðlu, Kemal Efendioðlu, Güven Ergin, Nazým Karakoç, Nejat Daðabak , Metin Kazancý, Rizvan Uzun ( Emekli Savcý ), Anýl Baþar ( Muhasebeci ), Kenan Vardal ( Noter ), Tekin Köseoðlu ( Muhasebeci ), Haydar Çemberci ( Emekli Albay ).

Gönüllerde yaþýyorlar
Ve bu gün aramýzda olmayan 169 Oktay Arayýcý ( Senarist-Oyun Yazarý ), 678 Aytekin Kotil ( Ýstanbul Belediyesi Eski Baþkaný ), 454 Hamza Güveli, 546 Yaþar Yýldýz, 172 Necmi Altýnay, 438 Abdulkerim Karagöz, 428 Yusuf Yençeri, 460 Mehmet Yekta Þehirli, 124 Yýlmaz Kurtuluþ, 466 Kemal Durmuþ, Cavit Öztekeþim, Murat Kumbasar ( Siyasetçi ), Vural Kazmaz ( Gazeteci )


Fotoðraf ve belgeler Fatih Sultan Kar Koleksiyonundan alýnmýþtýr

Yazarýn Notu :  Son zamanlarda Rize gündemini meþgul eden Rize Lise’sinin adýnýn deðiþtirilerek Ali Metin Kazancý Rize Lisesi verileceði konusunda Rize Milli Eðitim Müdürü Fehmi Rasim Çelik Bey’in “Rize lisesinin ismi deðiþmiyor” açýklamasý içimi rahatlatsa da düþüncelerimi aktarmadan edemeyeceðim

Þehirlerin deðerleri vardýr. Ziraat Bahçesi, Rize Kalesi, Çaykur, gibi Rize Lisesi de Rize’nin öncelikli deðerlerindendir. Bu deðerler taþýdýklarý adlarla özdeþleþmiþ bütünleþmiþtir. Rize Lisesi ismi gerek hocalarý ve yetiþtirdiði deðerlerle sonsuza dek yaþamalýdýr. Bir Rizeli için ne güzel isim “ Rize” dýr. Þehrimizin adýyla bütünleþen Rize Lisesi ismini deðiþtirilmesi tarihi bir yanlýþ olur. Lütfen bu hayata düþmeyelim ve Baba Reis Ekrem Orhon’un söylediði gibi “Büyük düþünelim”

Rize’de Lise yapýlmasý için bir araya gelen Dr. Kerim Vardal, Yýlmaz Razýoðlu Yýlmaz Kartal, Beçil Tuzcuoðlu ve Orhan Bilgin bu isteklerini kamuoyuna duyurmak için bir eylem düzenlemiþlerdi.

Rize Lisesi ve Erkek Sanat Lisesi Futbol Takýmlarý 1963 Ayaktakiler : Kara Nihat, Kayhan Köseoðlu, Hamit Sadi Saraç, Özer, Orhan Demirel, Çetin Basa, ….., Fehmi Ekþi, Turgay, Kabahor’lu Yakup, Þaban, Engin, Hüseyin,Yener. Oturanlar : Atilla, ….., ….., Ayhan Köseoðlu, Ýsmet, ….., Ayhan

Rize Lise’si öðrencileri 19 Mayý Gençlik ve Spor Bayramý hazýrlýklarýnda 1950. Ayaktakiler : Bahattin Küçük, Fahrettin, Atilla Kazmaz Refik Karali. Oturanlar : Ahmet Þamlýoðlu, Kamuran Denizci, ....

Rize Lisesi öðrenciliðinden Rize Valiliðine. Rize Lise’si hatýrasý 1950.
Neþet Saruhan(1), Necmettin Avcý(2), Þükrü Meto(3) ve Rize Eski Valilerinden Erol Zihni Gürsoy(4)

Rize lisesinin öðrencileri ve öðretmenleri Þaziye Tarakçý Biyolojý öðretmeni Þaziye Tarakçý, Hikmet Koyuncu, Yalçýn Çilli, Haydar Ali Sandýkçý, Hüseyin Suyabatmaz, Nejat Tüysüz, Vatan Tufanoðlu, Kemal Efendioðlu, Güven Ergin, Nazým Karakoç,Nejat Daðabak ,Metin Kazancý ve Kadriye hoca 1953

Rize Lisesi öðrencileri Mayýs Genlik ve Spor Bayramý törenlerinde 1953. Ayaktakiler : 1. Atilla Kazmaz ( Çaykur Þube Müdürlüðü’nden emekli ), 2.Kervan 64 ( Emekli Kadiköy Baþsavcýsý ), 3.Rizvan Uzun ( Emekli Savcý ), 8.Anýl Baþar ( Muhasebeci ). Oturanlar : Kenan Vardal ( Noter ), Tuncay Mataracý ( Gümrük ve Tekel Eski Bakaný ), Tekin Köseoðlu ( Muhasebeci ), Haydar Çemberci ( Emekli Albay ), Y.Yýldýrým ve yarý ayakta duran Þükrü Vanlý ( Muhasebeci )


    
 
  yusuf turhal (26.04.2009 07:52:44)
  Kimler geldi kimler geçti: Selahattin TURHAL (Orman Bakanlığı MüsteÅŸar Yrd),özelleÅŸen Orüs Genel Müdürü.
 

  Facebook'ta Yorumla:  
 Bu haber 6287 defa okundu.


   Künye    |    Açılış Sayfam Yap    |    Sık Kullanılanlara Ekle    |    Reklam    |    Önemli
 
1997 - 2024  Her hakkı saklıdır. FotoÄŸraf, Haber ve Yazıların izinsiz kopyalanması, kullanılması yasaktır.
Sitede ÅŸu an  20  ziyaretçi bulunmaktadır.