DOÐU KARADENÝZDE ÇAY SIKINTISI
Çaykur'un iktisadi politikalarý,sosyal çözülmeleri tetikliyor. Üretici özel sektörün insafýna terkedilirken, özel sektör ise iþi iyice yokuþa sürüyor.
01 Haziran 2009 Pazartesi
Hasadýn bölge genelinde yoðunlaþtýðý yaþ çayda üreticiler, fiyatýn düþüklüðü ile hasat ettiði yaþ çayý kolay satamamaktan þikayet ediyor.
Yörede resmi rakamlarla 767 bin dekar alanda yaklaþýk 204 bin üreticinin yaptýðý çay tarýmýnda son yýllarda üretim, yýlda 1 milyon ile 1 milyon 200 bin ton arasýnda deðiþiyor. Bundan da 200-220 bin ton civarýnda kuru çay elde ediliyor.
Yaþ çayda fiyat geçen yýl, 73,7 kuruþu alým fiyatý, 11,3 kuruþu da destekleme primi olmak üzere toplam 85 kuruþ olarak açýklanmýþtý. Bu yýl ise 79 kuruþu alým fiyatý, 11,5'i de destekleme primi olmak üzere toplam 90,5 kuruþ olarak açýklandý.
Çay Üreticileri Dayanýþma Derneði (ÇAYÜDAD) Baþkaný Mustafa Mavi, yaptýklarý deðerlendirmelerde yaþ çay fiyatýnýn gübre fiyatýyla orantýlý olmasýný istediklerini, ancak verilen 90,5 kuruþluk fiyatýn beklentilerin çok altýnda kaldýðýný söyledi.
Bölge insanýnýn, özellikle de Rizelinin çaydan baþka geliri olmadýðýný ifade eden Mavi, ''Fiyat düþük olduðu sürece insanlarýmýzýn çay üreticiliðini býrakmak ve bölgeden göç etmekten baþka çaresi kalmayacak. Çünkü çay her geçen yýl, geçim kaynaðý olmaktan daha fazla çýkýyor'' dedi.
Mavi, ilk sürgünde iklim þartlarý nedeniyle yaþ çay veriminin düþük olduðunu, buna raðmen ÇAYKUR'un dekar baþýna uyguladýðý kotayý 375 kilogramdan 340 kilograma düþürdüðünü, bunu anlamakta zorlandýklarýný kaydederek, þunlarý söyledi: ''ÇAYKUR ayrýca, alýmlarýn baþladýðý ilk günlerden beri kontenjan uygulamasý yapýyor. Bu da üreticiyi özel sektöre mahkûm ediyor. Bazý özel sektör firmalarý 'peþin ödeme' adý altýnda üreticiden yüzde 20, 25 daha düþük fiyata çayý alýyor. Üretici, baþka çaresi olmadýðý için düþük fiyata da olsa uygulamayý tercih etmek zorunda kalýyor. Çünkü normal ödeme yoluyla satsa, emeðinin karþýlýðýný kaç yýl sonra alacaðý belli deðil.''
Yaþ çay hasadýný sürdüren üreticiler ise yaþ çaya verilen fiyatýn çok düþük olduðunu ifade ederek, emeklerinin karþýlýðýný alamadýklarýný savundular.
ÇAYKUR'un kampanyayý baþlattýðý günden bu yana kontenjan ile alým yaptýðýný kaydeden üreticiler, ''Çayýmýzý ÇAYKUR'a satamayýnca özel sektöre vermek zorunda kalýyoruz. Bizi özel sektöre mecbur býrakýyorlar. Özel sektörün ise paramýzý ne zaman vereceði belli deðil. Ayrýca çayýmýzý ÇAYKUR'a satarken de bazen saatlerce beklemek zorunda kalýyoruz. Baþka bölgelerden alýnan yaþ çay, bölgemizdeki fabrikalarla iþlendiði için fabrikalarda yoðunluk oluyor. Bu da alýmlarý aksatýyor'' þeklinde konuþtular.
Bazý özel sektör firmalarýnýn genellikle ilk sürgünde ''peþin ödeme'' þeklinde yaptýðý yaþ çay alýmlarýnda fiyatý bu yýl, 60 ile 65 kuruþ arasýnda deðiþiyor.
Ödeme ise ortalama 1 ay sonra yapýlýyor. Özel sektör firmalarýnýn birkaçý dýþýnda büyük çoðunluðu, açýklanan fiyattan yapýlan alýmlarýn bedelini ise ne zaman ödeyeceklerini açýklamýyor.
Ödeme takvimi açýklayan birkaç firma ise ödemeyi genellikle 1 yýldan uzun süre sonra yapýyor. Firmalarýn büyük çoðunluðu ise ödemeyi 2, hatta 3 ve daha fazla yýl sonra yapabiliyor. Bu nedenle üreticiler, verdikleri yaþ çayýn karþýlýðýný alacaklarý zaman belli olduðu için ''peþin ödeme'' yöntemini tercih ediyor.
ÇAYKUR, 90 bin ton çay aldý
ÇAYKUR 2009 yýlý yaþ çay alým kampanyasýnýn açýlmasýyla birlikte 15 Mayýs tarihinden bu güne kadar üreticisinden 90 bin ton yaþ çay yapraðý aldý.
Günlük 6 bin 800 kilo yaþ çay iþleme kapasitesine sahip olan ÇAYKUR, 48 fabrikasýnda alýmlarýný tam kapasite olarak sürdürüyor. ÇAYKUR Rize'nin Hemþin Ýlçesi'nde kurulan Organik Çay Ýþleme Fabrikasý'nda bu yýl ilk kez alýmlara baþlayarak ilk organik üretimini gerçekleþtirmeye baþladý.
ÇAYKUR'da 2009 yýlý için üreticisine dekar baþýna 340 kilo alým kotasý koyarken günlük kontenjan uygulamasý ise bölgesel farklýlýklar göstererek dekar baþýna 10-15 kilo arasýnda deðiþiyor.
|
ANA SAYFA
